Bierzwnik – historia miejscowości i gminy

Bierzwnik to miejscowość gminna leżąca w Polsce, w województwie zachodniopomorskim, powiecie choszczeńskim, stanowiąca siedzibę gminy Bierzwnik. Leży ona około 26 km na południowy wschód od Choszczna, przy drodze wojewódzkiej nr 160, w pobliżu jezior Kuchta, Myśliwskiego oraz Bierzwnik, na Pojezierzu Dobiegniewskim.

Historia Bierzwnika jest bardzo intrygująca, ponieważ znajduje się na granicy słowiańsko-germańskiej. Przez tysiąc lat był zarządzany przez słowiańskich władców plemiennych, a następnie przez wiele stuleci był w granicach Niemiec, aż w 1945 roku został włączony do Polski. Historia miejscowości wpływała na jej postęp lub stagnację w dziedzinie ustroju i gospodarki.

Historia Bierzwnika

We wczesnej historii okolic Bierzwnika, najbardziej znaczący wpływ wywarło cysterskie opactwo założone w XIII wieku. Oprócz wpływów kulturowych i rozprzestrzeniania chrześcijaństwa, opactwo to zmieniało gospodarkę, naśladując wzory i dokonania z krajów Europy Zachodniej, takich jak Francja, Niemcy, Włochy i Skandynawia. W miejsce wykarczowanych lasów powstawały nowe wsie, a Bierzwnik został miejscowością gminną na prawie niemieckim.

Po śmierci dynastii askańskiej w Brandenburgii, Wołogoski książę Warcisław IV objął Nową Marchię, dając swemu szczecińskiemu stryjowi Otto I współrządy. Cystersi z Bierzwnika skorzystali na połączeniu Nowej Marchii z księstwem pomorskim. Jednak w 1323 roku król niemiecki przekazał Nową Marchię swemu synowi, Ludwikowi Starszemu. W kolejnych latach nowy władca stopniowo eliminował z Nowej Marchii książąt pomorskich oraz Władysława Łokietka, króla polskiego, który był ich sprzymierzeńcem od 1325 roku. W lutym 1326 roku polskie wojska dokonały niszczycielskiego najazdu w głąb Brandenburgii, w wyniku którego zniszczono 140 wiosek, a także splądrowano i spalono dwa klasztory cystersów oraz dwa żeńskie, które są identyfikowane jako Bierzwnik, Mironice, Recz i Pełczyce.

Bierzwnik od XVI wieku

W 1546 roku margrabia Jan wykorzystał majątek podklasztorny, aby utworzyć Urząd i Domenę Państwową (Amt Marienwalde). Budynki klasztorne zostały przekształcone w obiekty gospodarcze, a Lipinka stała się centrum administracyjnym. Pierwszym amtmannem bierzwnickim był Hans von Bornsdedt. Moneta datowana na 1565 rok, odkryta w Bierzwniku w trakcie badań archeologicznych, przypomina o czasach jego urzędowania. W drugiej połowie XVI wieku nastąpiła zmiana właściwości administracyjnych Bierzwnika. W średniowieczu miejscowość ta należała do Ziemi Strzeleckiej, ale od przynajmniej 1557 roku było częścią Powiatu Choszczeńskiego.

Latem 1632 roku elektor wraz z małżonką wyruszył w podróż do Prus. W trakcie podróży zatrzymał się w Domenie Bierzwnickiej. 21 czerwca Lewin v. Knesebeck wysłał list do margrabiego Zygmunta z Bierzwnika. Z listu można było dowiedzieć się, że tego dnia elektor Jerzy Wilhelm spotkał się z dwoma posłami: wołogoskim kanclerzem Filipem v. Horn i Martinem v. Borcke. To spotkanie nazwano Konferencją Bierzwnicką, która przyczyniła się do popularności tej miejscowości. W roku 1633 po raz pierwszy Bierzwnik i Lipinka zostały zaznaczone na mapach Brandenburgii i sąsiadujących z nią krajów. Oba miejsca pojawiły się na mapie wydanej w Paryżu w 1654 roku.

W 1718 roku, na rozkaz władcy, przeprowadzono spis ludności w Nowej Marchii, dzięki któremu możemy dowiedzieć się o stanie zaludnienia po wojnie trzydziestoletniej i przed kolonizacją. Spis obejmował cały obszar Powiatu Choszczeńskiego. Wśród opisywanych wsi znajdowały się też dobra Domeny w Bierzwniku.

Bierzwnik po II wojnie światowej

Po zakończeniu II wojny światowej, władze polskie utworzyły w Bierzwniku jednostkę administracji państwowej – gminę. Jej obszar działania został skrócony przez utworzenie rad gromadzkich – mniejszych jednostek administracyjnych o ograniczonych uprawnieniach w Kolsku, Klasztornym, Łasku, Zieleniewie. Radom gromadzkim nadano ideologiczny charakter oraz zaczęto realizować szereg funkcji gospodarczych, szczególnie w rolnictwie i gospodarce leśnej – która wykorzystywała warunki naturalne. Pomimo wielu ograniczeń, gospodarka rolna i leśna stawała się coraz bardziej wydajna i zaczęła zaspokajać potrzeby mieszkańców, dostarczając produkty na rynek.

Bierzwnik Natura 2000

Bierzwnik to wieś położona na Pojezierzu Dobiegniewskim i Równinie Drawskiej w południowo-wschodniej części powiatu choszczeńskiego. Lasy zajmują 53% powierzchni gminy, a użytki rolne – 36%. Gmina jest również częścią Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, w skład której wchodzą: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (Lasy Bierzwnickie fragment Puszczy Drawskiej – 8729,3 ha, Uroczyska Puszczy Drawskiej – 74.416,3 ha) oraz Specjalny Obszar Ochrony Ptaków (Lasy Puszczy nad Drawą – 190.279,1 ha, z czego 23.900,4 ha na terenie gminy Bierzwnik).

Na terenie gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody (florystyczny i faunistyczny) oraz szlaki turystyczne, wśród których znajduje się niebieski szlak z Rębusza do Ogardzkiego Młyna, leśna ścieżka edukacyjna od Ostromęcka wzdłuż północnego brzegu jeziora Bierzwnik, ścieżki rekreacyjne obok jezior Wygon i Bierzwnik, ścieżka jazdy konnej oraz ścieżka na wzgórzu klasztornym w Bierzwniku. W gminie można zobaczyć wiele cennych zabytków, w tym klasztor pocysterski w Bierzwniku, parki dworskie Zieleniewie i Bierzwniku, dwory w Zieleniewie i Kolsku, młyn w Górznie i XIX-wieczne kościoły. W Bierzwniku regularnie organizowane są Międzynarodowe Targi Wyrobów Klasztornych. Gmina jest członkiem Lokalnej Grupy Działania – Stowarzyszenia „Lider Pojezierza” oraz Lokalnej Organizacji Turystycznej „Wokół Drawy”.

Gospodarka i rozwój Bierzwnika lata 70

Gmina Bierzwnik skorzystała z szansy rozwoju w latach siedemdziesiątych: przyłączono wsie do sieci wodociągowej, zmodernizowano sieć energetyczną, ulepszono infrastrukturę komunikacyjną, poszerzono bazę szkolnictwa podstawowego, uruchomiono sieć ośrodków kultury, wzniesiono budynek ośrodka zdrowia i czytelni, zbudowano budynek administracyjny gminy, wiele domów mieszkalnych, a przede wszystkim gmina wyzwoliła inicjatywę społeczno-gospodarczą mieszkańców, co przyniosło gminie miejsca na podium w Szczecinie i Warszawie.

Zabytki i atrakcje turystyczne Bierzwnika

Jako pierwszy należy wymienić klasztor, który jest jedną z dwóch najbardziej okazałych i najlepiej zachowanych struktur cysterskich w regionie zachodniopomorskim (obok opactwa w Kołbaczu). Częściowo zachowane budynki klasztorne i kościół tworzą układ przestrzenny typowy dla architektury monastycznej cystersów. W krużgankach zewnętrznych zachował się ciekawy detal (ceramiczne wsporniki).

Następnym miejscem, które warto zobaczyć są ruiny dawnego browaru, będące częścią średniowiecznego zespołu pocysterskiego. Jest ono położone ok. 65 m od skrzydła południowego klasztoru i ok. 20 m od brzegu jeziora. Za skrzydłem południowym teren opada gwałtownym uskokiem w kierunku rozległego placu, na którym znajdują się ruiny gotyckiego budynku. Ten obiekt został prawdopodobnie wybudowany w ostatniej fazie budowy opactwa w pierwszej połowie XIV wieku u podnóża wyniesienia, na którym wybudowano kościół i klasztor.

Współczesny Bierzwnik: Atrakcje turystyczne, zabytki i inne znaczące miejsca

Gmina Bierzwnik jest niezwykłym miejscem, w którym można wypocząć, uprawiać sporty i rekreację ze względu na jej naturalne uroki, liczne lasy oraz 38 jezior otoczonych czystym powietrzem, bogatą florą i fauną. Warto wspomnieć, że historia gminy jest ściśle związana z Zakonem Cystersów. Na przełomie XIII i XIV wieku wzniesiono tu opactwo wykorzystując interesujące rozwiązania architektoniczne i unikalny wystrój rzeźbiarski, które do dziś można podziwiać w ich pierwotnej, gotyckiej formie. Wśród cennych zabytków wymienić należy klasztor pocysterski w Bierzwniku, parki dworskie, dwory oraz XIX-wieczne kościoły w Klasztornem, Breniu, Zieleniewie, Górznie i Kolsku. Gmina Bierzwnik stanowi raj dla miłośników przyrody. Liczne szlaki turystyczne i doskonale rozwinięta baza noclegowa zachęcają turystów do odwiedzenia tego miejsca każdego roku. Unikalność, dostępne atrakcje turystyczne i przyrodnicze przyczyniają się do dynamicznego rozwoju turystyki na tym terenie.

Co sprawia, że Bierzwnik jest tak szczególnym miejscem?

Bierzwnik wyróżnia się tym, że jest zdecydowanie zielony i spokojny. W gminie można znaleźć wiele pięknych parków, szlaków turystycznych oraz malowniczych jezior, co czyni je idealnym miejscem na wypoczynek od hałasu miasta i relaks w otoczeniu przyrody. Mieszkańcy Bierzwnika są bardzo gościnni i chętnie dzielą się swoją wiedzą o okolicy oraz tradycjami, co czyni to miejsce jeszcze bardziej wyjątkowym. Dodatkowo Bierzwnik słynie z lokalnych produktów, takich jak ser, miód i rękodzieła, które można znaleźć w sklepach i na targowiskach odwiedzanych przez turystów, sprawiając, że Bierzwnik jest jednym z najbardziej szczególnych miejsc w Polsce.